စူးရှသောပန်ကရိယရောင်ခြင်း။ အသံတိတ်အန္တရာယ် သတိထားရမယ်။

ပန်ကရိယသည် duodenum အနီးအစာအိမ်နောက်ဘက်တွင်ရှိသောအင်္ဂါတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်း၏လုပ်ဆောင်ချက်သည် အစာချေဖျက်ရန် ကူညီပေးပြီး သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏကို ထိန်းချုပ်ရန်ဖြစ်သည်။ ပန်ကရိယနှင့်ဆက်စပ်သော ရောဂါများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် လက္ခဏာများပြသရန် စောင့်ဆိုင်းနေသည့် အသံတိတ်အန္တရာယ်နှင့်တူသည်။ ဒါပေမယ့် လူတော်တော်များများက ဘယ်တော့မှ မသိနိုင်ပါဘူး။ စူးရှသောပန်ကရိယရောင်ခြင်း။ အမျိုးသမီးများထက် အမျိုးသားများတွင် ပိုမိုတွေ့ရှိရပြီး ပြင်းထန်မှု ကွဲပြားသည်။ အရေးကြီးတာက တတ်နိုင်သမျှ အမြန်ဆုံး ကုသမှုခံယူပြီး ရောဂါမဖြစ်အောင် ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်ပါ။

ပြင်းထန်သောပန်ကရိယရောင်ခြင်းအကြောင်းသိပါ။

Acute Pancreatitis သည် ပန်ကရိယ ပြင်းထန်စွာ ရောင်ရမ်းလာသည့် အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ပန်ကရိယ၏ ဆဲလ်များ ရောင်ရမ်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ပန်ကရိယဖျော်ရည်သည် ပန်ကရိယပြွန်များမှတဆင့် မစီးဆင်းနိုင်သောအခါ ဖြစ်ပေါ်သည်။ ၎င်းသည် အစာအိမ်ဖျော်ရည်အစား ပန်ကရိယတစ်သျှူးများကို ချေဖျက်စေပြီး ရောင်ရမ်းမှုကို ဖြစ်စေသည်။ ပြင်းထန်ပြီး မြန်ဆန်ပါလိမ့်မယ်။ ကျွမ်းကျင်သော အထူးကုဆရာဝန်ထံမှ ကုသမှုခံယူပြီး 1-2 ပတ်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာများ သက်သာလာသော်လည်း ပြင်းထန်သော အခြေအနေများတွင် အမျိုးမျိုးသော နောက်ဆက်တွဲများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

ပြင်းထန်သော ပန်ကရိယရောင်ခြင်းကို ညွှန်ပြသော လက္ခဏာများမှာ-

• ဝမ်းဗိုက်အလယ်တွင် နာကျင်မှုသည် ပြင်းထန်ပြီး စူးရှသည်။
• နာကျင်မှုသည် ၁၀ မိနစ်မှတစ်နာရီအထိကြာသည်။
• နာကျင်မှုသည် နောက်ကျောအလယ်သို့ ဖြာထွက်နေသည်။
• ပျို့ခြင်း၊ အော့အန်ခြင်း၊ ဝမ်းလျှောခြင်း။
• အဖျား၊ အဖျားအနိမ့်အမြင့် နှစ်မျိုးလုံး
• နှိပ်လိုက်တာနဲ့ ဗိုက်နာတယ်။ ဒါပေမယ့် ဗိုက်က မသန်ဘူး။
• နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း၊ အသက်ရှူမြန်ခြင်း။

့

ရောဂါဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းရင်း

ပြင်းထန်သောပန်ကရိယရောင်ခြင်း၏အဓိကအကြောင်းရင်းများပါဝင်သည်။

• အရက်အမြောက်အမြားကို အချိန်ကြာမြင့်စွာ သောက်ခြင်း။ အများစုသည် တစ်နေ့လျှင် ၅၀ ဂရမ်ထက် မနည်း ၅ နှစ်ထက်မနည်း သောက်ကြသည်ကို ၂၅ – ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တွေ့ရသည်။
• သည်းခြေကျောက်များသည် 40 မှ 70% အထိ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး ၎င်းတို့သည် အများအားဖြင့် သည်းခြေအိတ်မှထွက်သော ကျောက်များဖြစ်ပြီး 5 မီလီမီတာထက်သေးငယ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။
• အခြားသော အကြောင်းအရင်းများတွင် သွေးထဲတွင် ကယ်လ်စီယမ် ပမာဏ မြင့်မားခြင်း ပါဝင်သည်။ သွေးထဲတွင် triglycerides မြင့်မားခြင်း၊ ဆေးဝါးအမျိုးမျိုး၊ ပန်ကရိယအကျိတ်များ ပန်ကရိယရောဂါသည် အကြောင်းရင်းမသိ

ပြင်းထန်သောပန်ကရိယအမျိုးအစား

ပြင်းထန်သောပန်ကရိယရောင်ခြင်းကို 2 အမျိုးအစားခွဲခြားထားသည်။

1. ပန်ကရိယ၏ဖောရောင်ခြင်း။ (Interstitial Edematous Pancreatitis) ကို စူးရှသော ပန်ကရိယရောင်သော လူနာအများစုတွင် တွေ့ရပါသည်။ သရက်ရွက် ရောင်လာမယ်။ ပန်ကရိယတစ်ဝိုက်တွင် အရည်များစုပုံလာသည်။
2. Necrotizing Pancreatitis သည် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် 5-10% တွင် သွေးထောက်ပံ့မှုမလုံလောက်ခြင်းနှင့် ပန်ကရိယတစ်ဝိုက်ရှိ necrotic တစ်သျှူးများကြောင့် ပန်ကရိယ၏ necrosis ဖြစ်သည်။ အများစုမှာ အတူတကွ ဖြစ်ပွားကြသည်။ သို့သော် မည်သည့်လက္ခဏာရပ်မျိုးမဆို ဖြစ်ပွားနိုင်သော်လည်း အတော်လေးရှားပါသည်။

ရောဂါပြင်းထန်မှု

စူးရှသောပန်ကရိယရောင်ခြင်း။ ရောဂါ၏ပြင်းထန်မှုအရ အောက်ပါအတိုင်း ခွဲခြားနိုင်သည်။

1. ဤအုပ်စုတွင် အပျော့စား ပြင်းထန်သော ပန်ကရိယရောင်ခြင်းသည် ဒေသဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှုများ (Local Complication) သို့မဟုတ် စနစ်ကျသော ရှုပ်ထွေးမှုများ (Systemic Complication) မရှိပါ။
2. ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြင်းထန်သော ပန်ကရိယရောင်ခြင်း ဆိုသည်မှာ ၄၈ နာရီအတွင်း ပိုမိုကောင်းမွန်လာသော ကိုယ်တွင်းကလီစာများ ချို့ယွင်းမှုနှင့်အတူ ဒေသဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှုများနှင့် စနစ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ဆိုလိုသည် ။
3. Severe Acute Pancreatitis ဆိုသည်မှာ ၄၈ နာရီထက်ပို၍ ကြာရှည်သော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါချို့ယွင်းမှုနှင့် စနစ်ဆိုင်ရာ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတစ်ခုဖြစ်သည်။

ရောဂါအမည်တပ်ခြင်း။

စူးရှသောပန်ကရိယရောင်ခြင်း၏ရောဂါလက္ခဏာကိုပြုလုပ်နိုင်သည်။

• သမိုင်းတစ်ခုယူပါ။
• ကျွမ်းကျင်သောဆရာဝန်ဖြင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးခြင်း။
• သွေးစစ်ခြင်းကဲ့သို့သော အထွေထွေဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးမှုများ အသည်းလုပ်ဆောင်ချက်စမ်းသပ်မှု သကြားပမာဏကိုစစ်ဆေးပါ။ ကယ်လ်စီယမ်ပမာဏကို စစ်ဆေးပါ။ triglycerides စစ်ဆေးပါ။
• ပြင်းထန်သောပန်ကရိယရောင်ခြင်းတွင် amylase အင်ဇိုင်းတန်ဖိုးများ 6 – 12 နာရီအတွင်းတွေ့ရှိနိုင်ပြီး၊ ရောင်ရမ်းခြင်း၏ပထမနေ့မှစ၍ သွေးထဲတွင် lipase တန်ဖိုးများမြင့်မားလာမည်ဖြစ်သည်။
• အာထရာဆောင်း (Ultrasound)
• ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (CT Scan)
• Endoscopic Cholangiopancreatography (ERCP)

စူးရှသောပန်ကရိယရောင်ခြင်း၏ ကုသမှု

ပြင်းထန်သော ပန်ကရိယရောင်သော လူနာအများစုသည် ပြင်းထန်မှုတွင် အနည်းငယ်သာရှိပြီး အထူးကုနှင့် ကုသမှုခံယူပြီး ၁ပတ်မှ ၂ပတ်အတွင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လေ့ရှိသည်။ ဆရာဝန်က ကုသနည်းတွေကို အလျဉ်းသင့်သလို စဉ်းစားပေးပါလိမ့်မယ်။

ကုသနည်းများစွာ အပါအဝင်၊

• မော်ဖင်းမဟုတ်သော အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ ပေးခြင်း၊
• ခန္ဓာကိုယ်အရည်များကို စစ်ဆေးရန် သွေးကြောပြွန်ထည့်ခြင်း။
• ရေရှောင်ခြင်း၊ အစာရှောင်ခြင်း၊ အစာအိမ်အရည်များကို စုပ်ယူခြင်းဖြင့် ပန်ကရိယ၏လုပ်ဆောင်မှုကို လျှော့ချပါ။ အကြောအာဟာရ (အနည်းငယ် ပြင်းထန်ပါက ဝမ်းဗိုက်နာ သက်သာသွားသောအခါ အစာကို ပါးစပ်ဖြင့် ပေးနိုင်ပါသည်။)
• ဖြစ်ပေါ်လာသော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်ခြင်း သို့မဟုတ် ကုသပေးခြင်း လူနာမှာ ပြင်းထန်တဲ့ လက္ခဏာတွေ ရှိနေရင်၊ ဆရာဝန်များက အနီးကပ် စောင့်ကြည့်ကြပ်မတ်ပေးရမည်။
• သည်းခြေအိတ်အတွင်း ကျောက်တည်ခြင်းအတွက် Laparoscopic ခွဲစိတ်ခြင်း။ အပိုင်းလေးတစ်ခုပဲရှိတယ်။ ၎င်းသည် သည်းခြေကျောက်တည်ခြင်းကြောင့် ပြင်းထန်သော ပန်ကရိယရောင်ခြင်းမှ လာပါသည်။
• ပန်ကရိယခွဲစိတ်မှု လူနာသည် ပြင်းထန်သောအခြေအနေတွင်ရှိနေပြီး ပြင်းထန်သောအနာရောဂါများဖြစ်သည့် necrosis သို့မဟုတ် ပိုးဝင်ခြင်းကဲ့သို့သော ဒေသဆိုင်ရာ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများရှိသည်။ ကုသမှုခံယူပြီးပါက ရောဂါလက္ခဏာများ မသက်သာပါ။ ရေမြောင်းကို ထိခိုက်သည့်နေရာတွင် ထားရှိရန် လိုအပ်ပြီး ၎င်းသည် မကောင်းမွန်ပါက ပန်ကရိယမှ တစ်ရှူးအသေများကို ဖယ်ရှားရန် ခွဲစိတ်မှု (Pancreatic Necrosectomy) လိုအပ်ပါသည်။

သင့်ပန်ကရိယကို အာရုံစိုက်ရုံဖြင့် ၎င်းကို ကာကွယ်နိုင်သည်။

ပြင်းထန်သောပန်ကရိယရောင်ခြင်းကို ကာကွယ်ခြင်းအပါအဝင် ကျန်းမာသောပန်ကရိယကို ထိန်းသိမ်းခြင်းဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်-

• အရက်သောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။
• အာဟာရရှိသော အစားအစာများကို ရွေးချယ်စားသုံးပါ။
• လေ့ကျင့်ခန်း မှန်မှန်လုပ်ပါ။
• နှစ်စဉ်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်း။
• သင့်သည်းခြေအိတ်တွင် သည်းခြေကျောက်တည်ပါက တတ်နိုင်သမျှ မှန်ကန်သောကုသမှုအတွက် အထူးကုဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်သင့်သည်။