စိတ်ရောဂါကုဆရာဝန်များသည် သင့်အား စိတ်ရောဂါမဖြစ်အောင် COVID-19 ကို ရင်ဆိုင်ရန် စိတ်ဖိစီးမှုကို စီမံခန့်ခွဲရန် အကြံပြုထားသည်။

COVID-19 အခြေအနေကြားတွင် ဆရာဝန်များ၊ သူနာပြုများ၊ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများ၊ လူနာများနှင့် အခြားသူများမှာ စိတ်ဖိစီးမှုနှင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို ကြုံတွေ့နေရသည်။ အဲဒါကို လေ့လာကြည့်ရအောင်။ အချင်းချင်း ကူညီဖြေရှင်း၊ စိတ်ကို ဂရုစိုက်ပြီး ဒီအကျပ်အတည်းကို အတူတူ ကျော်ဖြတ်နိုင်မလဲ။ စိတ်ရောဂါကုဆရာဝန်များ အကြံပြုလိုသည့် နည်းလမ်းဖြင့် COVID-19 ကို မှန်ကန်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် စိတ်ဖိစီးမှုကို စီမံခန့်ခွဲပါ။

စိုးရိမ်သောကခံစားမှုများသည် လူသားများ အကျပ်အတည်းများကို ရင်ဆိုင်ရန် သဘာဝယန္တရားတစ်ခုဖြစ်သည်။

စိတ်ဖိစီးမှုသည် လူသားများအား အခြေအနေများကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခြင်း၊ အစီအစဉ်ဆွဲခြင်းနှင့် ထိရောက်စွာကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ကူညီပေးသည့် သဘာဝယန္တရားတစ်ခုဖြစ်သည်။ စိတ်ဖိစီးမှုမရှိတဲ့သူရှိရင်။ ကူးစက်မှာ မကြောက်ဘူး။ ဘယ်လိုပြုမူရမလဲ ဂရုမစိုက်ဘူး။ အစိုးရရဲ့ ကြေညာချက်တွေကို နားမထောင်ဘူး။ ဤအုပ်စုသည် ပုံမှန်မဟုတ်ဟု ယူဆကြပြီး မိမိကိုယ်ကိုနှင့် အခြားသူများကို အန္တရာယ်များစွာ ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ဖိစီးခြင်း၊ စိုးရိမ်ခြင်း၊ ကြောက်ရွံ့ခြင်းနှင့် ထိတ်လန့်ခြင်းတို့ကို ခံစားရခြင်းသည် မှန်ပါသည်။ လူတိုင်း ဗဟုသုတရအောင် အားထုတ်နိုင်မှ ဒီလိုဖြစ်သင့်တယ်။ ဆုံးဖြတ်ချက်များချရန် အချက်အလက်ရှာဖွေပါ၊ အစီအစဉ်ဆွဲကာ မှန်ကန်စွာပြင်ဆင်ပါ။

COVID-19 အခြေအနေ- သင့်တွင် အောက်ပါရောဂါလက္ခဏာများ ရှိပါသလား။ US CDC မှ ဤလက္ခဏာများကို စောင့်ကြည့်ရန် အကြံပြုထားသည်။

• စိတ်အပြောင်းအလဲ၊ အတက်အကျ
• ကြောက်တယ်၊ ဖိစီးတယ်၊ စိုးရိမ်တယ်။
• ပျင်းတယ်၊ ဘာမှမထူးခြားဘူး။
• စိတ်တိုလွယ်ပြီး စိတ်တိုလွယ်သည်။
• အိပ်မပျော်နိုင်ဘူးလား
• နာတာရှည်အိပ်မက်ဆိုးများ
• ပုံမှန်မဟုတ်သောအစာစားခြင်းအပြုအမူ တချို့လူတွေက မစားနိုင်ဘူး။ တချို့လူတွေက ပုံမှန်ထက် အများကြီးစားတယ်။
• အားအင်နည်းပါးခြင်း၊ မလန်းဆန်းခြင်း၊ နှေးကွေးခြင်းတို့ကို ခံစားရခြင်း။
• ပင်ပန်းပြီး ဘာမှမလုပ်ချင်တာကို လျှော့ချပါ။
• အာရုံစူးစိုက်မှု အားနည်းခြင်း၊ မေ့လျော့ခြင်း၊ မေ့လျော့ခြင်း၊ လုပ်ဆောင်ချက် ချို့ယွင်းခြင်း။
• ဆုံးဖြတ်ချက် ပြတ်သွားတယ်။
• တချို့လူတွေက အရက်ပိုသောက်တယ်။ သို့မဟုတ် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း သို့မဟုတ် မူးယစ်ဆေးသုံးစွဲမှု ပိုများလာနိုင်သည်။
• ဆီးချို၊ သွေးတိုး၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါစသည့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ ရောဂါဝေဒနာရှင်များသည် ဤကာလအတွင်း ဗိုက်နာခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ကိုယ်ခန္ဓာနာကျင်ခြင်း သို့မဟုတ် အဖုအထစ်များကဲ့သို့ ရောဂါလက္ခဏာများ ပြန်ဖြစ်လာနိုင်ပြီး အတက်အကျရှိနိုင်ပါသည်။
• မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့၊ တန်ဖိုးမဲ့လာပြီး အသက်မရှင်ချင်တော့ဘူး။

အရေးကြီးတာက လူတော်တော်များများက သူတို့မှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းချက်ရှိတယ်ဆိုတာ မသိကြဘူး။ အဲဒါကို မသိတဲ့အခါ ကောင်းကောင်းမစီမံတတ်ဘူး။ ၎င်းသည် အလုပ်၏စွမ်းဆောင်ရည်၊ အာရုံစူးစိုက်မှုအားနည်းခြင်း၊ အလုပ်စွမ်းဆောင်ရည်ချို့ယွင်းခြင်း သို့မဟုတ် ဆက်ဆံရေးပြဿနာများကိုဖြစ်စေသော စိတ်အနှောက်အယှက်ဖြစ်စေသောအကျိုးသက်ရောက်မှုများရှိနိုင်သည်။ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရရော လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေနဲ့ရော စုစည်းထားသော စိတ်ဖိစီးမှုများသည် မှားယွင်းသော ဆုံးဖြတ်ချက်များဆီသို့ လွယ်ကူစွာ ဦးတည်စေပြီး ဘဝတွင် နှိမ့်ချလိမ်လည်မှုဆီသို့ ဦးတည်သွားစေနိုင်သည်။

့

COVID-19 သည် စိတ်ဖိစီးမှုကို မြင့်မားစေသည်။ စိတ်ရောဂါ ဝေဒနာရှင်များထံ သွားကြည့်သောအခါ အဖြစ်များသော အကြောင်းရင်းများ

1. ကူးစက်မှာကြောက်တယ်။ သင့်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိလူများ၊ သင်နှင့်အနီးဆုံးလူများ၊ သာမန်အကြည့်ဆုံးလူများပင်လျှင် သင်ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှုခံစားရနိုင်သည်။ ကျန်းမာရွှင်လန်းသောသူများသည် ရောဂါလက္ခဏာမပြဘဲ အလွယ်တကူ ကူးစက်နိုင်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကို ပြန့်ပွားနိုင်သည်။ ကိုယ့်ကိုကိုယ် သံသယရှိရမယ်။ ချောင်းခြောက်ဆိုးပြီး နှာစေးတဲ့အခါ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရခြင်း ရှိ၊ မရှိ မသေချာတဲ့ စိုးရိမ်စိတ်တွေ စတင်ခံစားရပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ် ရောဂါပိုးရှိမရှိ စစ်ဆေးဖို့ သွားရမှာလား။
2. အခြေအနေတွေက နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ပြောင်းလဲနေပါတယ်။ ကူးစက်ခံရသူတွေ ပိုများတယ်။ အစိုးရ၏ မူဝါဒများသည် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ အခြေအနေအရ ပြောင်းလဲနေသည်။ ဒီနေ့တော့ ထုံးစံအတိုင်း အလုပ်သွားနိုင်တယ်။ နောက်နေ့တွင် လုပ်ငန်းခွင်ပိတ်နိုင်သည်။ လူအချို့သည် သတင်းများကို နာရီတိုင်း လိုက်ကြည့်ရန် အက်ပလီကေးရှင်းကို ထည့်သွင်းသည့်အခါ သို့မဟုတ် ရောဂါပိုးရှိသူများ၏ သတင်းပေးပို့မှု ပိုများလာသည့်အခါတိုင်း အချက်ပေးသံ ထွက်ပေါ်လာတတ်သည်။ အလွန်အကျွံ အထိတ်တလန့် တိုက်ခိုက်မှုများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။
3. အရာရာကို စိတ်ပူတယ်။ COVID-19 ကူးစက်ခံရမှာကို စိုးရိမ်တဲ့အပြင် အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်မှု၊ စက်ရုံပိတ်တာ၊ လေကြောင်းလိုင်းတွေ ပိတ်တာတွေ စတဲ့ကိစ္စတွေမှာလည်း စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဝန်ထမ်းဦးရေ လျှော့ချခြင်း၊ ကျောင်းပိတ်ခြင်း စသည်တို့သည် ဘဝတွင် စိုးရိမ်ပူပန်မှု ဖြစ်စေသည်။ နေ့စဉ်သတင်းများကို လိုက်မမီခြင်းကြောင့် စိတ်ဖိစီးမှုသည် ကျွန်ုပ်တို့ သတိမပြုမိဘဲ အမှိုက်များအဖြစ်သို့ စုပုံသွားနိုင်သည်။
4. ဒီအခြေအနေက ဘယ်တော့ပြီးမလဲမသိဘူး။ လူတိုင်းကို စိတ်ဖိစီးမှု အများဆုံးဖြစ်စေတဲ့ အရာက အဲဒါ ငါတို့ သိဖို့ လမ်းမရှိဘူး။ ဒီအခြေအနေက ဘယ်လောက်ကြာမလဲ။ အချို့က ရောဂါကူးစက်မှုသည် လာမည့်နှစ်အထိ ကြာမြင့်မည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ စီးပွားရေးကို အချိန်အကြာကြီး ထိခိုက်မယ်။ လောလောဆယ်တော့ သိဖို့ မဖြစ်နိုင်သေးဘူး။ အခြေအနေတွေ ထပ်ပြီး ပိုဆိုးလာဦးမလား။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ရောဂါကူးစက်မှု၏ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ခဲ့သေးပါသလား။ လူစုလူဝေးဝေးကွာခြင်းမူဝါဒများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေသော်လည်း၊ အစိုးရထုတ်ပြန်ချက်များကို အတိအကျလိုက်နာပါ။ ရောဂါကူးစက်မှုသည် မကြာမီကာလအတွင်း ပြီးဆုံးနိုင်ဖွယ်မရှိပေ။

လက်ရှိ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာရှိသော လူနာများတွင် ပြင်းထန်သော လက္ခဏာများ ရှိနိုင်သည်။

COVID-19 အကျပ်အတည်း မတိုင်မီကပင် လူများစွာသည် ကမောက်ကမ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ 2020 ခုနှစ်အစတွင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် စိတ်ကျရောဂါခံစားရသူ 264 သန်းခန့်ရှိပြီး ထိုင်းနိုင်ငံသည် 2017 မှ 2017 ခုနှစ်အတွင်း လူ 100,000 လျှင် 4.94 မှ 2018 တွင် 5.33 အထိ တိုးလာခဲ့သည်။ စိုးရိမ်သောကရောဂါလည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် စိုးရိမ်သောကလူနာများကို The Anxiety and Depression Association of America မှ အစီရင်ခံတင်ပြသည်မှာ လူဦးရေ၏ 18.1% သို့မဟုတ် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူသန်း 40 ရှိပြီး အရက်စွဲသည့်ပြဿနာရှိသူများ မပါဝင်ပါ။ ထို့ကြောင့် သေချာသည်။ COVID-19 အကျပ်အတည်း ကျရောက်သောအခါ၊ ဤလူနာများသည် ပြန်လည်နာလန်ထခြင်း သို့မဟုတ် ပိုဆိုးလာသော လက္ခဏာများကို ခံစားရနိုင်သည်။ ပုံမှန် ကုသမှု ခံယူနေရဆဲ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သင် သို့မဟုတ် သင်နှင့် နီးစပ်သူ တစ်ဦးသည် ဖျားနာခြင်း သို့မဟုတ် ဖျားနာသည်ဟု သံသယရှိသူ ဖြစ်ပါက၊ ဒီအတောအတွင်း စိတ်ရောဂါကုဆရာဝန်နဲ့ ပြသပြီး ကုသမှုခံယူသင့်ပါတယ်။ သို့မဟုတ် ပုံမှန်ချိန်းဆိုမှုများရှိနေပါက ဆရာဝန်နှင့်ပြသခြင်းကို မရပ်တန့်သင့်ပါ။ ပြင်းထန်သော လက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ အန္တရာယ်ရှိနိုင်သည်။ လက်ရှိတွင် ပိုမိုအဆင်ပြေစေမည့် အဝေးထိန်းဝန်ဆောင်မှု (E – Mental Health) ရှိပါသည်။

့

COVID-19 အခြေအနေကို နားလည်မှုဖြင့် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းပါ။

1. အခြေအနေကို ပိုဆိုးအောင် မလုပ်ပါနဲ့။ ရေရှည်စိတ်ဖိစီးမှုများသည် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနှင့် မျှော်လင့်ချက်မဲ့ခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်ပြီး မှားယွင်းသောဆုံးဖြတ်ချက်များဖြစ်သည့် မိမိကိုယ်ကိုထိခိုက်စေခြင်း၊ မိမိကိုယ်ကိုသတ်သေခြင်း သို့မဟုတ် အလုပ်မှထွက်ခြင်းစသည့် မှားယွင်းသောဆုံးဖြတ်ချက်များဆီသို့ အလွယ်တကူရောက်ရှိသွားနိုင်သည်။ အိမ်ပြောင်းခြင်း၊ အိမ်ရောင်းခြင်း၊ အိမ်ထောင်ဖက်နှင့်ကွာရှင်းခြင်း။ မှားယွင်းသောစီးပွားရေးဆုံးဖြတ်ချက်များ ရင်းနှီးသူများနှင့် ရန်ဖြစ်ခြင်း။ စိတ်ဖိစီးမှုတွေနဲ့ ဆက်ဆံနေချိန်မှာ သူငယ်ချင်းတွေကြားမှာ ဒဏ်ရာတွေရနေတာ စတာတွေဟာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ စိတ်ခံစားမှုတွေပါ။ ယင်းက သင့်အား သေသေချာချာ မစဉ်းစားဘဲ မည်သည့်အရာကိုမဆို ဆုံးဖြတ်ရန် အခွင့်အရေးပေးသည် ဒီကာလအတွင်းမှာ ကြီးကြီးမားမား ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချစရာ မလိုပါဘူး၊ နေ့စဉ် အခြေအနေတွေကို ပံ့ပိုးပေးရုံပါပဲ။ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်ဂရုစိုက်ပါ။ COVID-19 ကူးစက်မခံရအောင် သတိထားပါ။
2. သတင်းကို လိုအပ်သလို လိုက်နာပါ။ တစ်နေ့တစ်ကြိမ် သတင်းစစ်ကြည့်လျှင် လုံလောက်သည်။ အစိုးရနှင့် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ ကြေငြာချက်များ ကဲ့သို့သော ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းရင်းမြစ်များမှ သတင်းများကို လက်ခံရယူရန် ရွေးချယ်ပါ။ သင်၏ ဆိုရှယ်မီဒီယာ အသုံးပြုမှုကို လျှော့ချပါ။ သတင်းအတုတွေ သတိထားပါ။
3. ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ညွှန်ကြားချက်များကို တိကျစွာလိုက်နာပါ။ လူအများနှင့် ဝေးဝေးရှောင်နေခြင်း ဇွန်းဖြင့် ပူသောအစာကိုစားပါ၊ လက်ကိုဆေးကြောပြီး mask တပ်ပါ။ ထိတွေ့ခြင်းကို ရှောင်ပါ။
4. သင်၏ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လက္ခဏာများကို ပုံမှန်စစ်ဆေးပါ။ စိတ်ကျရောဂါ၏ လက္ခဏာများကို သတိထားပါ။ ပုံမှန်မဟုတ်သောအိပ်စက်ခြင်း။ အရက်များများသောက်ပါ။ ဒီလက္ခဏာတွေရှိနေရင် မင်းရဲ့အလားအလာကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ အလုပ်တာဝန်များ သို့မဟုတ်ဆက်ဆံရေး ဆရာဝန် အမြန်ပြသသင့်သည်။
5. သာမာန်နှင့် တန်ဖိုးရှိသော ဘဝကို ဖြတ်သန်းပါ။ ပုံမှန်မဟုတ်သောအခြေအနေတွင်ပင် ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ဘဝကို ပုံမှန်အတိုင်းနေထိုင်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ အလုပ်တွေရပ်ပြီး အိမ်မှာ ၁၄ ရက်ကြာ သီးသန့်ခွဲထားရမယ်ဆိုရင်တောင် သင့်နေ့စဉ်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တွေကို ကျန်းမာအောင် စီမံနိုင်ပါတယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာပါ ဖျားနာနေတဲ့ သတင်းတွေအပေါ် အာရုံစိုက်မနေပါနဲ့။

့

ပုံမှန်ဘဝနေထိုင်နည်းများ (Healthy Routine)

1. ထမင်း၊ ကြက်ဥကြော် စသဖြင့် ရိုးရှင်းတဲ့ အစားအစာတွေကို ပုံမှန်ချက်ပြုတ်ပါ။ ဗိုက်မဆာရင်တောင် စားချိန်ရောက်ပါပြီ။ Delivery အော်ဒါမှာလို့ရပါတယ်။ အာဟာရရှိတဲ့ အစားအစာ မျိုးစုံကို စားကြည့်ပါ။
2. လုံလောက်စွာ အိပ်စက်ခြင်း က ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်များကို တားဆီးနိုင်ပြီး စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကို တားဆီးပေးနိုင်သည်။ အိပ်ရာမဝင်မီ သင့်ဖုန်းကိုပိတ်ပြီး နှိုးစက်ကို အသံတိတ်ပါ။ အနားယူရန်ကြိုးစားပါ။ အိပ်ရာမဝင်ခင်မှာ သင့်ရဲ့ အသက်ရှုအဝင်အထွက်ကို စောင့်ကြည့်ပါ။
3. လူများနှင့်ချိတ်ဆက်ပါ။ အရင်ကလို သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ မဆုံနိုင်ပေမယ့် ဒါပေမယ့်လည်း ချိတ်ဆက်နိုင်ပါတယ်။ အတူတူ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်လို့ရတယ်။ အပြန်အလှန်ချိတ်ဆက်နည်းပညာကို အသုံးပြု ဒါမှမဟုတ် အချင်းချင်းခေါ်ပါ။ အထီးကျန်ခြင်းက စိတ်ဖိစီးမှုကို တိုးစေနိုင်ပါတယ်။
4. အိမ်မှာနေရင်း အလုပ်တွေလုပ်နေရင်တောင် စောစောထ၊ ရေချိုး၊ အဝတ်အစားလဲတာ၊ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်မယ့်အစား YouTube မှာ လုပ်စရာတွေ ရှာပါ။ ထမင်းချက်၊ အပင်များကို ရေလောင်းပေးခြင်းသည် ဆေးကောင်းဖြစ်သည်။ လှေကားအတက်အဆင်းလမ်းလျှောက်ခြင်း၊ ခုန်ပေါက်ခြင်း၊ ကိုယ်ကာယလေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းစသည့် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကို တားဆီးပါ။
5. ကိုယ်ကြိုက်တဲ့ ဝါသနာနဲ့ လုပ်ပါ။ အသစ်သောအရာများကိုလေ့လာပါ၊ သင်၏ဦးနှောက်ကိုလေ့ကျင့်ပါ။ သင်၏ဖန်တီးမှုနှင့် စိတ်ကူးစိတ်သန်းကို အသုံးပြုပါ။ သင်ရရှိနိုင်သည့်ကိရိယာများဖြင့် ပုံဆွဲရန်ကြိုးစားခြင်းကဲ့သို့သော အကန့်အသတ်ရှိသော အခြေအနေများတွင် လှုပ်ရှားမှုများကို လုပ်ဆောင်ပါ။ ရိုးရှင်းသောအစားအစာများကို မုန့်ဖုတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ချက်ပြုတ်ခြင်း၊ သီချင်းနားထောင်ခြင်း သို့မဟုတ် သီချင်းရေးဖွဲ့ခြင်း၊ တေးဂီတတီးခြင်း၊ ဂျစ်ဆာပဟေဠိများပြုလုပ်ခြင်း၊ လက်မှုပညာများပြုလုပ်ခြင်း၊ ယောဂလေ့ကျင့်ခြင်း၊ အခြားဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်းစသည်ဖြင့်
6. "မထိတ်လန့်ပါနဲ့ စိတ်မပူပါနဲ့" ဟူသော စိတ် သဘောထားကို ချိန်ညှိလေ့ကျင့်ပါ ။ များများတွေးဖို့ မကြိုးစားပါနဲ့။ အတွေးတွေ သူ့အလိုလိုပေါ်လာလိမ့်မယ်။ Cognitive Behavioral Therapy (CBT).
   • မကောင်းတဲ့ ခံစားချက်တွေ ပေါ်လာတိုင်း သတိထားရမယ်။ ဒီနေ့ အဆင်မပြေဘူးဆိုတာ သိပါရစေ။ စိတ်ဓာတ်ကျပြီး စိုးရိမ်တဲ့စိတ်နဲ့ သို့မဟုတ် စိတ်ဆိုးခြင်း သို့မဟုတ် မကျေနပ်မှု ခံစားရခြင်း။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လက္ခဏာများဖြစ်သည့် နှလုံးတုန်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အိပ်မပျော်ခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းနှင့် စွမ်းအင်ချို့တဲ့ခြင်းစသည့် ပုံမှန်မဟုတ်သော လက္ခဏာများဖြင့် အသိအမှတ်ပြုခံရသည်။ တချို့လူတွေက တစ်ချိန်လုံး စိတ်ဆိုးနေကြတယ်။ သင့်အတွေးများ၊ ခံစားချက်များ သို့မဟုတ် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများကို စူးစမ်းလေ့လာပြီး တွေးတောဆင်ခြင်ရန် တစ်နေ့လျှင် 5 မိနစ်ခန့် ကြိုးစားပါ။ ဒါမှမဟုတ် မသေချာရင် သင့်ပတ်ဝန်းကျင်က လူတွေကို သင်နဲ့ နီးစပ်သူတွေကို မေးကြည့်ပါ။
   • မကောင်းတဲ့ခံစားချက်တွေ ခံစားရတဲ့အခါ အပြုသဘောဖြစ်အောင် ချိန်ညှိရန် အရေးကြီးသော နိယာမမှာ အမှန်တရားကို အခြေခံ၍ ကြားနေရန်၊ အဆိုးနှင့် အပြုသဘော နှစ်မျိုးလုံးရှိရန် မလိုအပ်ပါ။ သတင်းဆိုးတွေ နေ့တိုင်းလိုလို သတင်းကောင်းတွေ အများကြီး ရှိနေတယ် စသဖြင့် ခံစားရတဲ့အခါ ခံစားချက်တစ်ခုလို့ပဲ မှတ်လိုက်ပါ။ ထပ်ခါထပ်ခါ စိတ်ဆိုးနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ငါဘာလို့စိတ်ဖိစီးရမှာလဲလို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို စိတ်ပျက်မိတယ်။ ဘာကြောင့် ပိုကောင်းမလာတာလဲ။ ကိုယ့်ကိုကိုယ် ဖိအားတွေ ပေးတာကို Worry About Worry လို့ ခေါ်တယ် ဆိုလိုတာက ပိုကောင်းမလာဘဲ သဘာဝအတိုင်း ခံစားရပြီး အတွေး ဒါမှမဟုတ် ခံစားချက်ကို နှစ်သက်ခြင်း မကြိုက်ခြင်းတို့ကြောင့် စွမ်းအင်ကို နှစ်ဆဖြုန်းတီးခြင်း ဖြစ်စေပါတယ်။
   • အဲဒီအမှားကို ဝန်ခံပါ။ ကျရှုံးခြင်းမှာ ရှောင်လွှဲ၍မရပေ။ ခက်ခဲသောအခြေအနေများတွင် တချို့ကုမ္ပဏီတွေ ပိတ်တယ်။ ဝန်ထမ်းများကို ညှိပါ။ အပြစ်သည် လူများစွာအတွက် အဆိပ်ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ စီမံခန့်ခွဲမှုတွင် ပျက်ကွက်ခြင်း၊ အရည်အချင်းမပြည့်မီခြင်း၊ မကောင်းခြင်းအတွက် မိမိကိုယ်ကို အပြစ်တင်ခြင်း သို့မဟုတ် ကျွန်ုပ်တို့၏ သားသမီးများကို လုံခြုံစွာ မစောင့်ရှောက်နိုင်ခြင်းအတွက် မိမိကိုယ်ကို အပြစ်တင်ခြင်း၊ အန္တရာယ်ရှိသော မိဘများကို ပြုစုရန် အချိန်မရှိခြင်းအတွက် မိမိကိုယ်ကို အပြစ်တင်ခြင်း။ လူတော်တော်များများက အလုပ်တိုင်းကို အကောင်းဆုံးဖြစ်နိုင်ချေရှိတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ သေချာအောင် အစွမ်းကုန်ကြိုးစားကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နောက်ဆုံးမှာတော့ ဆရာဝန်တွေနဲ့ သူနာပြုတွေတောင် လူနာတွေကို အကောင်းဆုံး ပြုစုနိုင်လောက်တဲ့အထိ မကောင်းသေးပါဘူး။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ငါ့ကလေးအတွက် အချိန်မရှိလို့ စိတ်မကောင်းဘူး။ မိဘတွေကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ဖို့ အခွင့်အရေး မရခဲ့ဘူး။ ဤသည်မှာ ဆီးချို သို့မဟုတ် နှလုံးရောဂါ ဖြစ်နိုင်သည်။ အဲဒါကို ဝန်ခံရမယ်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ အကောင်းဆုံးကြိုးစားမှုများရှိသော်လည်း အမှားအယွင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ ဤအရာများသည် လူတစ်ဦးတစ်ယောက်၏ အပြစ်မဟုတ်ပေ။ ဒီအချိန်ဟာ ကိုယ့်ကိုကိုယ် အပြစ်တင်ရမယ့်အချိန် မဟုတ်ပါဘူး။ သို့မဟုတ် ချို့တဲ့သူအား စစ်တမ်းကောက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ရလဒ်တွေ ထွက်လာပေမယ့် နောင်တရမည်မဟုတ်ပါ။ ကန့်သတ်ချက်များစွာရှိသော အခြေအနေများတွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် အစွမ်းကုန်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ သိရှိထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။
   • သတိပဋ္ဌာန်က နှေးကွေးစေပြီး အရှိန်တက်စေပါတယ်။ ဤဖြစ်ရပ်သည် အချိန်အတော်ကြာအောင် ဆက်လက်ရှိနေမည်ဖြစ်သည်။ မာရသွန်ပြေးတာနဲ့တူတယ်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် မြန်မြန်ပြီးမြောက်ရန် အရှိန်မြှင့်ကာ ရလဒ်များကို အမြန်မြင်လိုသောအခါ၊ နောက်ဆုံးတွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် အဆုံးစွန်သို့ ရောက်ရန် ပျက်ကွက်သွားနိုင်သည်။ ရေရှည်စိတ်ဖိစီးမှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိမည်ကို သိထားပါ။ ကျွန်ုပ်တို့သည် အနည်းငယ် အနားယူပြီး ပြေးရန်၊ ကျွန်ုပ်တို့ကို ပံ့ပိုးပေးကာ ကျွန်ုပ်တို့၏ဘဝကို အနည်းငယ်နှေးကွေးစေရမည်။ မနက်ခင်းမှာ ကော်ဖီသောက်ရင်း မွှေးပျံ့တဲ့ ကော်ဖီရနံ့ကို ရှူရှိုက်ပြီး နွေးထွေးနူးညံ့တဲ့ အထိအတွေ့ကို ၅ စက္ကန့်၊ ၁၀ စက္ကန့်ကြာအောင် ခံစားရမှာဖြစ်ပြီး သတင်းဖွင့်ထားဖို့ ဒါမှမဟုတ် Covid-19 အကြောင်း ခဏလောက်ပြောဖို့ မလိုပါဘူး။ ရေချိုးနေစဉ် အရသာကို ခံစားရချိန်နှင့် ရေ၏ ပူနွေးသော အပူချိန်ကို စောင့်ကြည့်ပြီး ခေါင်းလျှော်ရည် သို့မဟုတ် ရေချိုးခရင်မ်၏ ရနံ့ကို ခံစားလိုက်ပါ။ ၁၀ စက္ကန့်လောက် အနားယူပြီး ခေါင်းကို ညင်သာစွာ နှိပ်နယ်ပေးပါ။ ထိုအချိန်တွင် Mind သည် Take A Break ကုထုံးကိုခံယူပြီး အပျက်သဘောနှင့် အကောင်းမြင်သောအတွေးများကို ရပ်တန့်လိုက်သည်။ ခံစားချက်ကောင်းတွေရော မကောင်းသော ဝေဒနာ သည် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း မရှိသော ရေပူ ရေအေး ဆပ်ပြာနံ့သာ ရှိသည် ခဏခဏ အနားယူပြီး အားပြန်သွင်းပါ၊ ခက်ခဲတဲ့အခြေအနေမှာ တွန်းလှန်ဖို့ ခွန်အားရှိပါလိမ့်မယ်။ အဲဒါက အမှိုက်တွေကို ရှင်းပစ်ပြီး တွေးခေါ်ပုံပါပဲ။ ခံစားချက်တွေက အခါအားလျော်စွာ ပျောက်ကွယ်သွားတာကြောင့် နေ့စဉ်နဲ့အမျှ မကောင်းတဲ့ အတွေးတွေနဲ့ အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ ခံစားချက်တွေ ပြန်ဖြစ်လာဖို့ နေရာရှိပါတယ်။
   • မျှဝေခြင်းသည် ဆက်ဆံရေးကို ခိုင်မြဲစေသည်။ Social Distancing ပေါ်လစီအရ ကျွန်ုပ်တို့သည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဝေးကွာနေသော်လည်း၊ ဝေးကွာနေရန် မလိုအပ်ပါ။ ဖုန်းခေါ်ဆို၍သော်လည်းကောင်း Vdo Call ဖြင့်လည်း ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။ ဈေးဝယ်နေစဉ်မှာပင် Covid-19 အကြောင်း မပြောဖို့ ကြိုးစားပါ။ ရောင်းသူကို နှုတ်ဆက်နိုင်တယ်။ သူတို့ရဲ့ဒုက္ခတွေအကြောင်း မေးလို့ရတယ်။ (လူတစ်ဦးစီသည် မျက်နှာဖုံးတပ်၍ တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် ခပ်ခွာခွာနေပါ။) ကျွန်ုပ်တို့တစ်ဦးစီတွင် ဝေဒနာနှင့် ပူပင်သောကများ ရှိကြပြီး ကျွန်ုပ်တို့သည် လေဝင်လေထွက်ကောင်းရန် နေရာအချို့ရှိကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ပြီးတော့ သူလည်း ရုန်းကန်နေရတယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ကို သဘောပေါက်သွားစေတဲ့ တုံ့ပြန်မှုတစ်ခုလည်း ရရှိခဲ့ပါတယ်။ မျှဝေခြင်းသည် အရေးကြီးသော လက်နက်တစ်ခုဟု ယူဆပါသည်။ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် နားလည်မှုစာနာမှုတွေနဲ့ အပြန်အလှန်ပြောဆိုဆက်ဆံပါ။ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် မသိကြပေမဲ့ ကုသနည်းပါ။ မျှော်လင့်ချက်နှင့် တွန်းအားပေးမှုများရှိရန် ကူညီပေးပြီး အတူတကွ တိုက်ပွဲဝင်ရန် ကူညီပေးသည်။ စကားလုံးများ၊ ရယ်မောခြင်း နှင့် အားပေးမှုသည် ဤကာလအတွင်း လူတိုင်းအလိုအပ်ဆုံး ဆေးဖြစ်သည်။
     
     

7. ့