ဆီးချိုရောဂါနှင့်ကိုယ်ဝန်

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလမှာ မိခင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏကို အထူးသတိထားရပါမယ်။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ သင့်မှာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် မြင့်မားနေပါက ကိုယ်ဝန်ဆောင် ဆီးချိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ ဆီးချိုရောဂါအကြောင်း သိထားရင် ကောင်းကောင်းဖြေရှင်းနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

ဆီးချိုရောဂါအမျိုးအစား

ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များတွင် ဆီးချိုရောဂါကို အမျိုးအစား ၂ မျိုး ခွဲခြားထားသည် ။

1) ကိုယ်ဝန်မဆောင်ခင် ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါ (ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်/အတည်  DM) သည် ကိုယ်ဝန်မဆောင်မီကတည်းက ရှိနေသော ဆီးချိုရောဂါဖြစ်သည်။

ကိုယ်ဝန်မဆောင်မီ ဆီးချိုရောဂါရှိသူ အမျိုးသမီးများသည် ကိုယ်ဝန်၏နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ဖြစ်နိုင်ခြေများကြောင်း အစီရင်ခံစာတွင်ဖော်ပြထားသည်။

• Pre-eclampsia: 27 ရာခိုင်နှုန်း
• ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျခြင်း ၂၄ ရာခိုင်နှုန်း
• ကလေးက ပုံမှန်ထက် ၁၃ ရာခိုင်နှုန်း ပိုကြီးတယ်။
• လမစေ့ဘဲ မွေးခြင်း- ၆ ရာခိုင်နှုန်း
• မွေးကင်းစကလေးငယ်များ မွေးဖွားစဉ်နှင့် မွေးဖွားပြီးနောက် သေဆုံးမှုမှာ ၆ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။

၂) ကိုယ်ဝန်ရှိစဥ်အတွင်း ပထမဆုံးသိရှိနိုင်သော ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါ (Gestational DM) သည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်တွင် ပထမဆုံးတွေ့ရှိသော ဆီးချိုရောဂါဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များတွင် တွေ့ရသော ဆီးချိုရောဂါ၏ 90 ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကိုယ်ဝန်မဆောင်မီတွင် ရှိနေသော ဆီးချိုရောဂါ ဖြစ်နိုင်သော်လည်း ရောဂါအမည်မဖော်ရသေးသည့် ဆီးချိုရောဂါ ဖြစ်နိုင်သည်၊ သို့မဟုတ် ကိုယ်ဝန်ရလာဒ်ကြောင့် ပထမဆုံးပေါ်လာသော ဆီးချိုဖြစ်နိုင်သည်။

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် အုပ်စုများ ပါဝင်သည်။

• မိသားစုရာဇဝင် ဆီးချိုရောဂါရှိသူများ
• လေးလံသောကလေးမွေးဖွားခြင်းသမိုင်းရှိလူနာ
• အကြောင်းရင်းမသိရသေးသော ကလေးမွေးဖွားသည့် ရာဇဝင်ရှိလူနာ
• အဝလွန်သူများ သို့မဟုတ် အဝလွန်သူများ

ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် ဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်ချေများ

• သွေးတိုးရောဂါနှင့် ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူမှုနှုန်း မြင့်တက်လာနိုင်သည်။
• Macrosomia ဆိုသည်မှာ မိခင်တွင် သွေးတွင်းသကြားဓာတ် မြင့်မားခြင်းကြောင့် ကိုယ်အလေးချိန် 4,000 ဂရမ်ကျော်ရှိသော ကလေးဖြစ်သည်။ ဤသည်များသောအားဖြင့်ကိုယ်ဝန်ဒုတိယနှစ်ဝက်တွင်ဖြစ်ပေါ်သည်။ အင်ဆူလင်ပိုထုတ်ဖို့ ပန်ကရိယကို လှုံ့ဆော်ပေးခြင်းအားဖြင့် ကလေးရဲ့သကြားဓာတ်ကို မြင့်မားစေတယ်။

ရောဂါအမည်တပ်ခြင်း။

1. သမိုင်းယူခြင်း။
   • ဆီးချိုရောဂါ၏မိသားစုရာဇဝင်
   • အထက်ဖော်ပြပါအတိုင်း ဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရာဇဝင် ဥပမာ- ကိုယ်အလေးချိန် 4,000 ဂရမ်ထက်ပိုသော ကလေးမွေးဖွားခြင်း ၊ မွေးဖွားခြင်း ရာဇဝင်ရှိခြင်း။ ကိုယ်ဝန်ရှိစဉ် သို့မဟုတ် အမည်မသိအကြောင်းအရင်းကြောင့် သေဆုံးခြင်း။
2. ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှု
   • အလေးချိန်၊ အရပ်ကိုတိုင်းတာပြီး ခန္ဓာကိုယ်ထုထည်အညွှန်းကိန်းကို တွက်ချက်ပါ။
   • ကိုယ်ဝန်စမ်းသပ်မှုတစ်ခုအရ ကိုယ်ဝန်သည် သာမာန်ထက် ပိုကြီးကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ သို့မဟုတ် အမွှာကိုယ်ဝန် (Hydramnios) ကို တွေ့ရှိခြင်း၊
   • ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်အတွင်း ဆီးချိုရောဂါနှင့် သွေးတိုးရောဂါတို့မှ စနစ်အမျိုးမျိုးရှိ မူမမှန်မှုများကို စစ်ဆေးပါ။
3. ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်မှုများ
   • ဆီးထဲတွင်သကြားဓာတ်ကိုတွေ့ရှိခဲ့သည်။
   • OGTT နည်းလမ်းကို အသုံးပြု၍ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏကို စစ်ဆေးပါ။

စိစစ်ခြင်းနှင့် အန္တရာယ်အကဲဖြတ်ခြင်း။

လက်ရှိတွင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများကို စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ရောဂါရှာဖွေခြင်းများကို အဖွဲ့အစည်းအများအပြားက စိစစ်ခြင်းဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်ချက်များကို အဆိုပြုထားသည်။ သို့သော် ရွေးချယ်မှုမှာ သင့်လျော်မှုနှင့် တန်ဖိုးကွာခြားမှုအပေါ် မူတည်ပါသည်။ သို့သော် အများစုသည် ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ၏ လမ်းညွှန်ချက်များနှင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) တို့၏ လမ်းညွှန်ချက်များအပေါ် အခြေခံထားသည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးအားလုံး (Universal Screening) သို့မဟုတ် တစ်ဦးချင်းအပေါ် မူတည်၍ စစ်ဆေးနိုင်သည်။ နေရာတစ်ခုစီတွင် ဆီးချိုဖြစ်နှုန်းပေါ်မူတည်သည်။ မြင့်မားသောအဖြစ်များသော၊ တစ်ခုစီတိုင်းကို အောက်ပါအတိုင်း အန္တရာယ်အကဲဖြတ်ခြင်းမှစပြီး အောက်ပါအတိုင်း လမ်းညွှန်ချက်များအတိုင်း ၂ ဆင့် စစ်ဆေးမှု (2 Step Screening) ပြုလုပ်ပါ။

အန္တရာယ်များသော အုပ်စုမှ လူနာများကို တတ်နိုင်သမျှ အမြန်ဆုံး စစ်ဆေးသင့်သည်။ ရလဒ်များ ပုံမှန်ဖြစ်ပါက၊ ကိုယ်ဝန် ၂၄ ပတ်မှ ၂၈ ပတ်အတွင်း စမ်းသပ်မှုကို ပြန်လုပ်ပါ။

• အဝလွန်ခြင်း။
• ကိုယ်ဝန်ဆီးချိုရှိဖူးလား။
• ဆီးထဲမှာသကြား
• ဆီးချိုရောဂါရှိနေသည့် တိုက်ရိုက်ဆွေမျိုးတစ်ဦးရှိသည်။

၂-ဆင့် စစ်ဆေးခြင်း။

နှစ်ဆင့်စစ်ဆေးခြင်းနည်းလမ်း (Two Step Screening) ပါဝင်သည်-

1. ပလာစမာဂလူးကို့စ် အဆင့် 140 mg/dl သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုပါက ပလာစမာဂလူးကို့စ်အဆင့်သည် 140 mg/dl သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုပါက ယခင်အစားအစာများမပါဝင်ဘဲ ကိုယ်ဝန် 24-28 ပတ်တွင် ဂလူးကို့စ် 50 ဂရမ်ကို 50 g ဖြင့်စစ်ဆေးခြင်းတွင်ပါဝင်ပါသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်ဟု ယူဆသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်ပါက OGTT 100 ဂရမ်ဖြင့် ရောဂါရှာဖွေစမ်းသပ်မှုကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါ။
2. အစာရှောင်နေစဉ် သွေးဆွဲခြင်းနှင့် ဂလူးကို့စ် 100 ဂရမ် စားသုံးပြီးနောက် 1, 2 နှင့် 3 နာရီအကြာတွင် Oral Glucose Tolerance Test (OGTT) ဖြင့် ရောဂါရှာဖွေခြင်းကို လုပ်ဆောင်သည် ။ ရောဂါရှာဖွေရာမှာသုံးတဲ့ စံသတ်မှတ်ချက်တွေဖြစ်ပါတယ်။
   • အစာရှောင်နေစဉ်သကြား 100 ဂရမ်ကိုမျိုမချမီသကြားပမာဏသည် 95 mg/dL ထက်နည်းသင့်သည်။
   • သကြား 100 ဂရမ်ကိုမျိုချပြီးနောက်တစ်နာရီအတွင်းသကြားအဆင့်သည် 180 mg/dL ထက်နည်းသင့်သည်။
   • သကြား 100 ဂရမ်ကိုမျိုချပြီးနောက်နှစ်နာရီအတွင်းသကြားအဆင့်သည် 155 mg/dL ထက်နည်းသင့်သည်။
   • သကြား 100 ဂရမ်ကိုမျိုချပြီးနောက်သုံးနာရီအတွင်းသကြားအဆင့်သည် 140 mg/dL ထက်နည်းသင့်သည်။

*** အကယ်၍ မူမမှန်မှုများ တွေ့ရှိပါက >= 100 ဂရမ်-OGTT တန်ဖိုး 2 ခု၊ လူနာသည် ကိုယ်ဝန်ဆီးချိုရောဂါရှိနေကြောင်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိလိမ့်မည်။

အမျိုးသမီးများ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွင် ဆီးချိုရောဂါကို ဂရုစိုက်ပါ။

အမျိုးသမီးတွေ ကိုယ်ဝန်ရှိတဲ့အခါ အစားအသောက် ပညာရှင်နဲ့ ပြသဖို့ အကြံပြုထားပါတယ်။ ပရိုတင်းစသည့် အစားအစာများကို စားသုံးခြင်းဖြင့်။ ကစီဓာတ်ပါတဲ့ အစားအစာတွေကို လျှော့စားပါ။ အမျှင်ဓာတ်စားသုံးမှုကို မြှင့်တင်ပါ။ နို့နှင့် နို့ထွက်ပစ္စည်းများ စားသုံးမှုကို တိုးမြှင့်ပါ။

ထို့အပြင် အစာမစားမီနှင့် အစာစားပြီးနောက် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏကို စစ်ဆေးရန် အကြံပြုထားသည်။ အစာမစားမီ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏသည် 95 mg/dL ထက်နည်းသင့်ပြီး အစာစားပြီး 2 နာရီအကြာတွင် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်ရန် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏသည် 120 mg/dL အောက်ဖြစ်သင့်သည်။

ကိုယ်ဝန်ပြီးနောက်ဆီးချိုရောဂါ

ကလေးမွေးဖွားပြီးနောက်တွင်၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချိုရောဂါရှိလူနာများ ဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ၃-၂၀% ခန့်ရှိမည်။ ပရိုတင်းဓာတ်များသော အစားအစာများကို စားသုံးရန် အကြံပြုထားသည်။ ကစီဓာတ်ပါတဲ့ အစားအစာတွေကို လျှော့စားပါ။ လေ့ကျင့်ခန်း မှန်မှန်လုပ်ပါ။ နောင်တွင် ဆီးချိုရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်သည်။